Sociedad civil y movilización autonomista en Andalucía:los grupos de “Solidaridad andaluza” (1975-1985)

  1. Javier Contreras Becerra 1
  1. 1 Universidad de Granada
    info

    Universidad de Granada

    Granada, España

    ROR https://ror.org/04njjy449

Journal:
Hispania Nova: Revista de historia contemporánea

ISSN: 1138-7319

Year of publication: 2015

Issue: 13

Pages: 134-157

Type: Article

More publications in: Hispania Nova: Revista de historia contemporánea

Abstract

The configuration of the Autonomous State was an important event in the Spanish democratic transition. The pro-autonomy movements in Andalusia were forged before the early massive demonstrations of 1977. Perceptions on social problems (unemployment, emigration, illiteracy) affecting Andalusia played a crucial role in the whole process. Through their studies and talks, members of Solidaridad Andaluza (Andalusian Solidarity) contributed actively to raising awareness of these issues. This work was used by civic associations and political parties like the PSA (Spanish acronym for Andalusian Socialist Party). This organization participated in the referendum of 1980 and took part in the discussions on the Andalusian Agrarian Reform.

Bibliographic References

  • NAREDO, José Manuel y Manuel GONZÁLEZ DE MOLINA, “Reforma agraria y desarrollo económico en la Andalucía del siglo XX”, Manuel GONZÁLEZ DE MOLINA (ed.), La historia de Andalucía a debate. Volumen II: El campo andaluz. Rubí, Anthropos Editorial-Diputación Provincial de Granada, pp. 88-116.
  • ACOSTA SÁNCHEZ, José; Andalucía: reconstrucción de una identidad y lucha contra el centralismo. Barcelona, Editorial Anagrama, 1978.
  • ACOSTA SÁNCHEZ, José; Historia y cultura del pueblo andaluz. Barcelona, Editorial Anagrama, 1979.
  • BARREIRO FERNÁNDEZ, Xosé Ramón et alii., Historia de Galicia. Santiago de Compostela, Frente Cultural da AN-PG, 1980.
  • AGUADO FAJARDO, Angel “Mi experiencia”, José RODRÍGUEZ MOLINA (ed.), Curas obreros en Granada, Alcalá la Real, Asociación Cultural Enrique Toral y Pilar Soler, 2006, pp. 105-108.
  • ARROYO, Andrés ; Juan del OJO y Francisco VICIANA, “Evolución de la población en Andalucía”, Eduardo MOYANO ESTRADA y Manuel PÉREZ YRUELA (coords.): Informe social de Andalucía (1978-98). Dos décadas de cambio social, Córdoba, Instituto de Estudios Sociales Avanzados de Andalucía, 1999, pp. 47-85 (especialmente las pp. 71-75).
  • BORDETAS JIMÉNEZ, Iván; Nosotros somos los que hemos hecho esta ciudad. Autoorganización y movilización vecinal durante el tardofranquismo y el proceso de cambio político. Universitat Autònoma de Barcelona, tesis doctoral, 2012, pp. 180-182.
  • CABANA IGLESIA, Ana y Alba DÍAZ-GEADA: “Más allá de un baile de papeletas: Acción colectiva, sindicalismo democrático y comportamiento electoral en la Galicia rural de la Transición”, Daniel LANERO (ed.), Por surcos y calles. Movilización social e identidades en Galicia y País Vasco (1968-1980). Madrid, Los Libros de la Catarata, 2013, pág. 38.
  • CABRERA, Miguel Ángel “La historia postsocial: más allá del imaginario moderno”, Teresa María ORTEGA LÓPEZ (ed.), Por una historia global. El debate historiográfico en los últimos tiempos. Granada, Editorial Universidad de Granada, 2007, pp. 41-72.
  • CASTELLS CABALLOS, José Mª. “Vanguardia Obrera. Un movimiento de oposición “jesuita” en Andalucía”, José María CASTELLS et alii. (eds.), De la dictadura a la democracia. La acción de los cristianos en España (1939-1975), Bilbao, Editorial Desclée de Brouwer-Ayuntamiento de Sevilla, 2005, pág. 345.
  • DEL RÍO, Enrique y Antonio ALBARRÁN (coords.), Realidades...a lo claro. Andalucía. 1ª. edición, Madrid, Editorial Popular, 1979, pág. 38.
  • DELGADO SALAZAR, Ricardo “Los marcos de acción colectiva y sus implicaciones culturales en la construcción de ciudadanía”, Universitas humanística, nº. 64, (16/VII/2007) http://revistas.javeriana.edu.co/index.php/univhumanistica/article/viewFile/2165/1403, fecha de acceso 03/12/2014, págs. 41-66.
  • DELGADO VALBUENA, Custodio “La educación primaria y secundaria en Andalucía”, Eduardo MOYANO ESTRADA y Manuel PÉREZ YRUELA (coords.): Informe social de Andalucía…, op. cit., pp. 189-222 (especialmente las pp. 189-190).
  • FERNÁNDEZ, Concha y Xosé Manuel SABUCEDO, Do descontento á acción. A construción social da protesta campesiña en Galiza. Vigo, Edicións Xerais de Galicia, 2004, pp. 105-106.
  • Fernando GONZÁLEZ DE REQUENA, Esigí ar podé justisia por los otro sandaluce. Rojos, incurtos, parao su saflijió. Córdoba, Solidaridad Andaluza, 1981.
  • FERRER GONZÁLEZ, Cristian; Lluitadors quotidians. L´antifranquisme, el canvi polític i la construcció de la democràcia al Montsià (1972-1979). Lleida, Edicions de la Universitat de Lleida, 2014, pp. 83-84.
  • FUENTES NAVARRO, María Candelaria; El Partido Comunista de España y la democratización del mundo rural andaluz. La organización de la protesta jornalera y campesina y la difusión de valores prodemocráticos (1956- 1983). Granada, tesis doctoral, 2012, pág. 51.
  • GARCÍA AGUSTÍN, Oscar; Discurso e institucionalización. Un enfoque sobre el cambio social y lingüístico. Logroño, Universidad de La Rioja. Servicio de Publicaciones, 2010, pp. 179-180.
  • GARCÍA RUIZ, Carmen Rosa; Franquismo y Transición en Málaga. 1962-1979. Málaga, Servicio de Publicaciones de la Universidad de Málaga, 1999, pág. 361.
  • GAVIRA ÁLVAREZ, Lina “Mercado de trabajo y políticas de empleo en Andalucía”, Eduardo MOYANO ESTRADA y Manuel PÉREZ YRUELA (coords.): Informe social de Andalucía…, op. cit., pp. 361-395 (especialmente las pp. 380- 381).
  • GODOY, Pope “Tocando la utopía”, Antonio RAMOS ESPEJO et alii., Crónica de un sueño. Memoria de la Transición democrática en Granada, 1973-1983. Málaga, Comunicación y Turismo, 2002, pág. 141.
  • GODOY, Pope y José María GARCÍA-MAURIÑO, Los andaluces, paraos. Granada, Editorial Aljibe, 1978.
  • GROVES, Tamar; Teachers and the Struggle for Democracy in Spain, 1970-1985. Basingstoke, Palgrave Macmillan, 2014, pág. 220.
  • HERNÁNDEZ, Manuel; Radiografía de un pueblo andaluz, Archidona: 1973-1978. Granada, Editorial Aljibe, 1979.
  • INIESTA, Enrique “27 mañas para nuestra resistencia”, Andalucía Libre, nº. 26 y 27 (julio-agosto 1980), pág. 25.
  • LÓPEZ ROMO, Raul; Años en Claroscuro. Nuevos movimientos sociales y democratización en Euskadi (1975-1980). Bilbao, Universidad del País Vasco, 2011, pp. 60-61.
  • MÁRQUEZ REVIRIEGO, Victor “Andalucía, a lo claro”, Triunfo, nº. 853 (2/VI/1979), pág. 55.
  • MARTÍN GARCÍA, Óscar José; A tientas con la democracia: movilización, actitudes y cambio en la provincia de Albacete, 1966-1977. Madrid, Los Libros de la Catarata, 2008, pág. 275.
  • MARTÍNEZ FORONDA, Alfonso; La lucha del movimiento obrero en Granada: por las libertades y la democracia. Pepe Cid y Paco Portillo: dos líderes, dos puentes. Granada, Fundación de Estudios Sindicales-Archivo Histórico de CCOO-A, 2012, pág. 310.
  • MEDINA CASADO, Manuel; Andalucía: Historia y Compromiso. Torredonjimeno, Centro de Estudios Históricos de Andalucía, 2002, pág. 131.
  • OCAÑA ESCOLAR, Luis; Los orígenes del SOC (1975-1977). De las Comisiones de Jornaleros al I Congreso del Sindicato de Obreros del Campo de Andalucía. Sevilla, Atrapasueños, 2006, pág. 88.
  • OLIVER OLMO, Pedro “Capítulo 17. El movimiento pacifista en la transición democrática española”, Rafael QUIROSA-CHEYROUZE Y MUÑOZ (ed.), La sociedad española en la Transición. Los movimientos sociales en el proceso democratizador, Madrid, Biblioteca Nueva, 2011, pp. 271-286.
  • OLVERA PORCEL, Fermín; La emergencia de la administración autonómica andaluza (1978-1985). Granada, Editorial Universidad de Granada, 2003, pp. 59-60.
  • PAREJO BARRANCO, Antonio “La economía andaluza en el siglo XX. Cambio estructural y crecimiento económico. Un análisis comparativo”, Fernando ARCAS CUBERO y Cristóbal GARCÍA MONTORO (eds.), Andalucía y España. Identidad y conflicto en la historia contemporánea. Volumen I, Málaga, Fundación Unicaja, 2008, pp. 143-163.
  • PÉREZ GIRÓN, Antonio; Crónica Andaluza de la Transición. San Roque, Fundación Municipal de Cultura “Luis Ortega Bru”, 2005, pp. 20-21.
  • PÉREZ SERRANO, Julio “La población rural en la Andalucía contemporánea. Viejos y nuevos enfoques”, Manuel GONZÁLEZ DE MOLINA (ed.), La historia de Andalucía a debate. Volumen II…, op. cit., pág. 49.
  • RAMOS ESPEJO, Antonio; Andalucía: Campo de Trabajo y Represión. Granada, Aljibe, 1978, pp. 62-64.
  • RÍOS AGUILAR, María del Mar; Diamantino García Acosta y la noviolencia. Sevilla, Atrapasueños, 2014, pp. 38-39 y 45.
  • RODRÍGUEZ BECERRA, Salvador y Clara MACÍAS SÁNCHEZ (coord.), El fin del campesinado. Transformaciones culturales de la sociedad rural andaluza en la segunda mitad del siglo XX. Sevilla, Fundación Centro de Estudios Andaluces, 2009, pág. 118.
  • RUIZ ROMERO, Manuel “El PSOE en Andalucía al inicio de la transición: de la FSA-PSOE al escuredismo (1976- 1979)”, Actas del III Congreso de Historia de Andalucía. Andalucía Contemporánea. Tomo III. Córdoba, Publicaciones Obra Social y Cultural Cajasur, 2003, pp. 591-608.
  • RUIZ ROMERO, Manuel “Formación y socialización del discurso autonomista: Prensa andaluza y Transición”, Ambitos: Revista internacional de comunicación, nº. 18 (2009), pp. 237-256.
  • RUIZ ROMERO, Manuel “La Emergencia del Andalucismo Político en el Contexto del Tardofranquismo a la Transición”, Carlos NAVAJAS ZUBELDIA (coord.), Actas del III Simposio de Historia Actual. Vol. 2, Logroño, Instituto de Estudios Riojanos-Gobierno de la Rioja, 2002, pp. 639-656.
  • TABARES CARRASCO, Esteban“Presencia de cristianos en el movimiento jornalero y campesino en Andalucía”, José María CASTELLS et alii (eds.), De la dictadura a la democracia..., op. cit., pp. 423-440.